เปิดแผนรับมือ “โรคเอ็กซ์” บทเรียนจากโควิด-19 สู่แนวทางป้องกันภัยคุกคามใหม่

องค์การอนามัยโลก (WHO) เตือนผู้นำโลกให้เตรียม เปิดแผนรับมือ “โรคเอ็กซ์” โรคระบาดใหม่ที่อาจรุนแรงกว่าโควิด-19

ในการประชุมสุดยอดเศรษฐกิจโลกที่เมืองดาวอส ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้เรียกร้องให้ผู้นำทั่วโลกให้ความสำคัญกับภัยคุกคามที่อาจเกิดขึ้นจากโรคที่ยังไม่รู้จักหรือ “โรคเอ็กซ์” ซึ่งเป็นโรคสมมติที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดการระบาดครั้งใหญ่ ที่อาจส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อมวลมนุษยชาติ คำเรียกร้องนี้เกิดขึ้นในขณะที่โลกยังคงต่อสู้กับผลกระทบจากการระบาดของโรคโควิด-19 ที่ยังคงทำให้ประชาชนทั่วโลกต้องเผชิญกับความท้าทายที่ไม่เคยมีมาก่อน และเป็น ข่าวโรคระบาด ที่ได้รับความสนใจอย่างมาก

โรคที่เรียกว่า “โรค X” อาจกลายเป็นภัยคุกคามที่ยิ่งใหญ่ต่อมวลมนุษยชาติ โดยมีศักยภาพที่จะก่อให้เกิดการระบาดครั้งใหญ่ที่สามารถทำลายล้างได้มากกว่าโรคโควิด-19 หลายเท่าตัว. โรคนี้อาจทำให้ผู้คนป่วยหนักถึง 20 เท่าของผู้ป่วยโควิด-19 และที่น่าตกใจยิ่งกว่าคือ ณ ตอนนี้ยังไม่มีวัคซีนหรือการรักษาที่เฉพาะเจาะจงสำหรับโรคนี้

ในปี 2558 องค์การอนามัยโลก (WHO) ได้เริ่มต้นโครงการวิจัยและพัฒนาเพื่อเตรียมความพร้อมในการรับมือกับการระบาดของโรคที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต โดยมีการจัดทำ “แผนการดำเนินงานเพื่อป้องกันโรคระบาด” (R&D Blueprint for Action to Prevent Epidemics) ซึ่งเป็นแผนการที่มุ่งเน้นไปที่การระบุและการวิจัยเชื้อโรคที่มีศักยภาพในการก่อให้เกิดการระบาดครั้งใหญ่ และอาจส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อสุขภาพของประชากรทั่วโลก

ในปี 2561 คณะกรรมการด้านสุขภาพโลกได้เพิ่ม “โรค X” เข้าไปในบัญชีรายชื่อของโรคที่อาจก่อให้เกิดการระบาดขนาดใหญ่ การกระทำนี้มีจุดประสงค์เพื่อเตือนใจถึงความสำคัญของการเตรียมความพร้อมสำหรับการรับมือกับโรคระบาดที่อาจเกิดขึ้นได้ทุกเมื่อ และเพื่อไม่ให้ผู้เชี่ยวชาญถูกจำกัดด้วยความรู้เกี่ยวกับโรคที่มีอยู่เท่านั้น การเพิ่มโรค X นี้เป็นการเตือนว่าโรคระบาดใหม่อาจเกิดขึ้นได้จากเชื้อที่ไม่รู้จักหรือไม่คาดคิดมาก่อน และเพียงสองปีต่อมา โลกก็ต้องเผชิญกับการระบาดของไวรัสโควิด-19 ที่แพร่กระจายอย่างรวดเร็ว ซึ่งได้กลายเป็นการทดสอบความพร้อมของแผนการรับมือกับโรคระบาดขนาดใหญ่อย่างแท้จริง

นายแพทย์ทีดรอส อัดฮานอม เกเบรเยซุส ผู้นำขององค์การอนามัยโลก (WHO) ได้ประกาศแผนการที่ก้าวล้ำเพื่อป้องกันและควบคุมการแพร่กระจายของโรคร้ายนี้อย่างเข้มข้น แผนการดังกล่าวประกอบด้วยการก่อตั้งกองทุนพิเศษสำหรับโรคระบาด ซึ่งจะเป็นแหล่งทุนสำคัญในการสนับสนุนการวิจัยและพัฒนาวัคซีน นอกจากนี้ WHO ยังได้ริเริ่มการสร้างศูนย์กลางการถ่ายทอดเทคโนโลยีที่จะตั้งอยู่ในแอฟริกาใต้ ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างความสามารถในการผลิตวัคซีนในทวีปนี้ และทำให้การเข้าถึงวัคซีนเป็นไปอย่างเท่าเทียมและกว้างขวางยิ่งขึ้น

แม้จะมีความเห็นที่ขัดแย้งกันว่าการเตรียมการสำหรับโรค X อาจนำไปสู่ความตื่นตระหนกในหมู่ประชาชนได้ แต่นายแพทย์ทีดรอสมีความเชื่อมั่นว่าการวางแผนล่วงหน้าเพื่อรับมือกับภัยคุกคามที่อาจเกิดขึ้นนั้นดีกว่าการปล่อยให้เหตุการณ์เกิดขึ้นโดยไม่มีการเตรียมตัว ประวัติศาสตร์ได้สอนให้เราทราบว่ามนุษยชาติได้เผชิญกับโรคระบาดมากมาย และจากประสบการณ์เหล่านั้น เราควรจะเรียนรู้และเตรียมพร้อมสำหรับการท้าทายที่จะมาถึงในอนาคต การเตรียมตัวเหล่านี้ไม่เพียงแต่ช่วยให้เรามีความพร้อมในการรับมือกับโรคระบาดเท่านั้น แต่ยังช่วยให้เราสามารถลดผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นได้อีกด้วย