ปัญหา “ช้างป่า” รุกออกนอกแนวป่าสู่พื้นที่ของชุมชน

ปัญหา “ช้างป่า” รุกออกนอกแนวป่าสู่พื้นที่ของชุมชน ปัญหาที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่แนวป่ารอยต่อกัยเขตกับชุมชนและพื้นที่ทำการเกษตรของเกษตรกร ด้วยพื้นที่ป่าที่ลดน้อยลง หรือเกิดความทรุดโทรม  รวมถึงเมืองที่ขยายตัว ชาวบ้านเกษตรกรขยายหาที่ทำเกษตรกรรมและเกิดความเสียหายต่อการท่องเที่ยว

ความขัดแย้งระหว่างคนและสัตว์ป่า

ทำให้แหล่งหากินของช้างป่าก็ลดลง จนเกิดการบุกรุกมายังพื้นที่อาศัยและเกษตรกรรมของชาวบ้าน เพื่อหาอาหาร ประทังชีวิตของตัวเอง จนเกิดปัญหาความขัดแย้งระหว่าง “คนกับช้าง” หรือ Human-Elephant Conflict (HEC)

นายวีรศักดิ์ พงษ์ธัญญวิชัย หัวหน้าศูนย์นวัตกรรม ทรู คอร์ปอเรชั่น เปิดเผยว่า จุดเริ่มต้นในวิเคราะห์โจทย์ในการออกแบบ เทคโนโลยีมาจาก 4 แกนหลัก คือ 1.เรียลไทม์ (Realtime) 2.ปัญญาประดิษฐ์ (AI) 3. โซลูชันเครือข่ายและพื้นที่ครอบคลุม 5G (Network Solution & 5G coverage) 4. อินเตอร์เน็ตในทุกสรรพสิ่งหรือ Internet of Things (IoT)

เพื่อแก้ปัญหาจึงมีการแก้ไขด้วยเทคโนโลยี

ดังกล่าว มีการริเริ่มนำเทคโนโลยีความเร็วสูง 5G, 4G, ปัญญาประดิษฐ์หรือ AI และเทคโนโลยี IoT หรือ Internet of Things มาเป็นเครื่องมือจัดการผ่านโครงการเฝ้าระวังช้างป่าด้วยระบบเตือนภัยล่วงหน้า (Elephant Smart Early Warning System)

ซึ่งบริษัททรู คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) ได้ร่วมกับกรมอุทยานแห่งชาติสัตว์ป่าและพันธุ์พืช และกองทุนสัตว์ป่าโลกสากล (WWF) ประเทศไทย

จัดทำขึ้นโดยบริษัททรู คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน)

นำร่องในพื้นที่รอบเขตอุทยานแห่งชาติกุยบุรี จ.ประจวบคีรีขันธ์ มาตั้งแต่ปี พ.ศ.2561 โดยจากรายงานที่ผ่านมาระบบ Smart Early Warning สามารถลดความเสียหายและการทำลายพื้นที่เกษตรกรรม ลดความสูญเสียทั้งชีวิตคนและช้าง รวมทั้งทรัพย์สินของชุมชนโดยรอบ

ข้อมูลจากกรมอุทยานแห่งชาติ ระบุว่า ปี พ.ศ.2565 มีช้างป่ากระจายอยู่ใน 69 พื้นที่อนุรักษ์ แบ่งเป็น 38 พื้นที่อุทยานแห่งชาติ และ 31 เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า โดยพบว่ามี 49 พื้นที่ ที่เจอปัญหาช้างป่าออกนอกพื้นที่ หากดูข้อมูลย้อนหลังช่วง 6 ปีที่ผ่านมา ปัญหาช้างป่าออกนอกพื้นที่นำไปสู่การบาดเจ็บ 116 คนและเสียชีวิต 135 คน

ความเสียหายที่เกิดจากช้างป่า

ปกติช้างป่าเป็นสัตว์ที่ชอบใช้ชีวิตในพื้นที่กว้าง เมื่อขนาดของพื้นที่ไม่สัมพันธ์กับจำนวนช้างป่าที่มีอยู่ประมาณ 4,000 ตัว จึงเกิดการบุกรุกขึ้น ปัญหานี้ไม่ได้เกิดขึ้นในประเทศไทยเท่านั้น

การริเริ่มโครงการดังกล่าวจึงสามารถเป็นต้นแบบการจัดการและแบ่งปันความรู้ไปยังพื้นที่ประเทศอื่นๆ ที่ประสบปัญหาเดียวกันได้ด้วย

ถือปัญหาใหญ่ในหลายประเทศทั่วโลก

ความขัดแย้งระหว่างคนกับช้าง หรือ Human-Elephant Conflict (HEC) เป็นปัญหาใหญ่ในหลายประเทศทั่วโลกที่มีช้างป่า ในแต่ละปีมีช้างที่ทำให้มนุษย์เสียชีวิต 600 คน

ทำให้ช้างกลายเป็นสัตว์อันตรายที่คร่าชีวิตมนุษย์มากที่สุดเป็นอันดับ 8 ของโลก (ข้อมูลจากสำนักข่าวบีบีซี) ขณะที่กองทุนระหว่างประเทศเพื่อสวัสดิภาพสัตว์ (IFAW) รายงานว่า ในทุกปีประเทศศรีลังกาจะมีช้างป่าเสียชีวิต 200 ตัวจากความขัดแย้ง ที่อินเดียมีช้างเสียชีวิตราว 100 ตัว และเคนยาเสียชีวิต 120 ตัว

ขยายผลและนำไปใช้รอยต่อ 5 จังหวัดภาคตะวันออก

ขยายผลและนำไปใช้แก้ปัญหาความขัดแย้งระหว่างคนกับช้างป่าในพื้นที่ที่มีความขัดแย้งค่อนข้างวิกฤติ เช่น พื้นที่ป่ารอยต่อ 5 จังหวัดภาคตะวันออก ภายใต้โครงการคชานุรักษ์ โดยได้ดำเนินการติดตั้งกล้องดักถ่ายภาพสัตว์ป่าในพื้นที่ดังกล่าว ทั้งหมด 36 จุด เพิ่มและปรับปรุงเสาสัญญาณ เพื่อรองรับระบบสื่อสารให้ครอบคลุมมากขึ้น

จัดสร้างศูนย์ปฏิบัติการเฝ้าระวังช้างป่า ภายในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเขาอ่างฤาไน จ.ฉะเชิงเทรา เพื่อสนับสนุนการดำเนินงาน เฝ้าระวังช้างป่าของกรมอุทยานแห่งชาติฯ และชุมชนใน 5 จังหวัด ที่เผชิญปัญหาความขัดแย้งกับช้างป่ามาอย่างต่อเนื่อง